طراحی الگوی کشاورزی ارگانیک محصول برنج (مطالعه موردی: استان های گیلان و مازندران)

در هزاره سوم، امنیت و سلامت غذا یکی از بزرگترین چالشهای جامعه بشری است و تامین غذای سالم و کافی، از مهمترین دغدغه دولتها به شمار می رود. مصرف بی رویه نهاده های شیمیایی مصنوعی در کشاورزی باعث افزایش آلودگی شده و فرایند تولید را با مشکل مواجه ساخته است. در ایران نیز هر ساله به دلیل استفاده از آبهای آلوده و یا مصرف کودها و سموم شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی هزینه های اجتماعی- بهداشتی برای مصرف کنندگان محصولات کشاورزی و دولت، در حال افزایش است. شواهد نشان می دهند عدم نظارت بر فعالیت های کشاورزی موجب شده که الگوی فعلی کشاورزی نتواند آن چنان که باید در بحث امنیت غذایی و حفظ محیط زیست موفق باشد. بنابراین ضرورت ارائه الگویی از کشاورزی به منظور جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی، امروزه بیش از پیش احساس می شود. لذا کشاورزی ارگانیک به عنوان یکی از مهمترین نظام های کشاورزی جایگزین برای تولید مواد غذایی سالم و بدون هرگونه مواد شیمیایی مورد توجه است. در ایران طی چند سال گذشته به طور پراکنده در برخی نقاط محصولات ارگانیک کشت شده است که یکی از این محصولات برنج می باشد. کشت ارگانیک این محصول در دو استان گیلان و مازندران رواج یافته است. هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت کشت ارگانیک محصول برنج در استانهای گیلان و مازندران و طراحی الگوی مناسب برای توسعه کشت ارگانیک این محصول می باشد. روش تحقیق در این بررسی به صورت کمی، پیمایشی است و از روشهای توصیفی، تحلیلی و روابط همبستگی استفاده شده است. جهت بررسی موضوع به تمام 22 سایت کشت برنج ارگانیک در استانهای گیلان و مازندران مراجعه شده است و با 211 شالیکار و 38 نفر از مدیران و کارشناسان سایت ها مصاحبه شده و از طریق پرسشنامه داده های مورد نظر جمع آوری شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که از بین عوامل راهبردی عامل اقتصادی بیشترین تاثیر را در پذیرش کشت ارگانیک داشته و مهمترین موانع پذیرش کشت ارگانیک، عدم حمایت مالی دولت از کشاورزان و پر هزینه بودن کنترل علف های هرز و آفات در مزارع ارگانیک عنوان شده است. بر مبنای نتایج این پژوهش، به منظور امکان مبادرت جمعی تر و نهادی تر با مقتضیات این شیوه برای کشاورزان صعیف تر، مناسب ترین الگو برای توسعه کشت ارگانیک محصول برنج، الگوی مبتنی بر نهاد سازی با هدف توجه به کشاورزان خرده پا از طریق استفاده از رهیافت های مشارکتی پیشنهاد شده است.